Zawory bezpieczeństwa – co to takiego?

Zawory bezpieczeństwa to specjalne elementy instalacji, które służą do ochrony urządzeń przed uszkodzeniem w wyniku przegrzania lub przepływu cieczy, lub gazu w niekontrolowany sposób. Najczęściej możemy je spotkać w sprężarkach i kompresorach, a także w innych urządzeniach, w których występuje nadciśnienie lub podciśnienie, kontrola temperatury cieczy lub gazu, jak i jej ilość. Dostępne są w różnych rodzajach i rozmiarach, a ich dobór zależy od wielu czynników, takich jak typ instalacji, warunki pracy, rodzaj medium, jakim będą przepływać, oraz wymagane parametry techniczne.

Jak działa zawór bezpieczeństwa ?

Zawór bezpieczeństwa działa na podstawie przepływu gazu lub cieczy przez otwór o stałym przekroju. W normalnych warunkach zawór jest zamknięty, ale w razie wystąpienia nadciśnienia lub podciśnienia w instalacji, zawór otwiera się i umożliwia przepływ medium, co zapobiega uszkodzeniu urządzenia. Mogą być wyposażone w różne mechanizmy, takie jak sprężyny, ciśnieniowe lub hydrostatyczne, które utrzymują zawór w zamkniętej pozycji i otwierają go w razie wystąpienia nadciśnienia lub podciśnienia w instalacji. Zawory bezpieczeństwa mogą też mieć różne sposoby otwierania, takie jak otwarcie przepływu medium, otwarcie obrotowe lub otwarcie dyszowe.

Rodzaje zaworów

Zawory bezpieczeństwa są dostępne w różnych rodzajach i rozmiarach, a ich dobór zależy od wielu czynników, takich jak typ instalacji, warunki pracy, rodzaj medium, jakim będą przepływać, oraz wymagane parametry techniczne. Każdy rodzaj zaworu ma swoje specyficzne cechy i zastosowanie, dlatego ważne jest, aby dobierać je odpowiednio do potrzeb i warunków pracy instalacji. Niektóre z rodzajów zaworów bezpieczeństwa to:

• Zawory bezpieczeństwa sprężynowe: te zawory działają na zasadzie utrzymywania zaworu w zamkniętej pozycji przez sprężynę. W razie wystąpienia nadciśnienia lub podciśnienia w instalacji sprężyna ulega rozciągnięciu, lub skurczeniu, co powoduje otwarcie zaworu i umożliwienie odprowadzenia lub napływu medium, co zapobiega uszkodzeniu urządzenia. Są najbardziej popularnym zaworem bezpieczeństwa do kompresorów i sprężarek.
• Zawory ciśnieniowe: te zawory służą do ochrony urządzeń przed przepływem cieczy lub gazu w niekontrolowany sposób. Działają na zasadzie otwierania i zamykania na skutek zmian ciśnienia w instalacji. W razie wystąpienia nadciśnienia lub podciśnienia, zawór otwiera się i umożliwia przepływ medium, co zapobiega uszkodzeniu urządzenia. Dostępne są w różnych rozmiarach i zakresach ciśnień, a ich dobór zależy od warunków pracy instalacji i wymaganych parametrów technicznych.
• Zawory hydrostatyczne: te zawory służą do ochrony urządzeń przed uszkodzeniem w wyniku przepływu cieczy lub gazu w niekontrolowany sposób. Są one często stosowane w instalacjach hydraulicznych i pneumatycznych, a także w innych urządzeniach, w których występuje nadciśnienie lub podciśnienie. Działają na zasadzie różnicy ciśnień pomiędzy dwoma stronami zaworu. W razie wystąpienia nadciśnienia lub podciśnienia w instalacji zawór otwiera się i umożliwia przepływ medium, co zapobiega uszkodzeniu urządzenia.
• Zawory termiczne: to specjalne zawory, które służą do ochrony urządzeń przed uszkodzeniem w wyniku przegrzania. Są one często stosowane w instalacjach grzewczych, klimatyzacyjnych i chłodniczych, a także w innych urządzeniach, w których występuje wysoka temperatura. Zawory bezpieczeństwa termiczne działają na zasadzie termo włącznika, który reaguje na zmiany temperatury w instalacji. W razie wzrostu temperatury powyżej określonego progu termo włącznik otwiera zawór i umożliwia odprowadzenie ciepła lub napływ chłodnego medium, co zapobiega przegrzaniu urządzenia. Zawory bezpieczeństwa termiczne są dostępne w różnych rozmiarach i zakresach temperatur, a ich dobór zależy od warunków pracy instalacji i wymaganych parametrów technicznych.
• Zawory przelewowe: służą do ochrony urządzeń przed uszkodzeniem w wyniku przelewania się cieczy lub gazu. Są one często stosowane w instalacjach grzewczych, klimatyzacyjnych i chłodniczych, a także w innych urządzeniach, w których występuje wysoki poziom cieczy lub gazu. Zawory przelewowe działają na zasadzie otwierania się w razie wystąpienia nadmiaru cieczy lub gazu w instalacji. W takim przypadku zawór otwiera się i umożliwia odprowadzenie nadmiaru medium, co zapobiega jego wylewaniu się i uszkodzeniu urządzenia. Dostępne są w różnych rozmiarach i zakresach poziomów cieczy lub gazu, a ich dobór zależy od warunków pracy instalacji.
• Zawory rozprężne: służą do ochrony urządzeń przed uszkodzeniem w wyniku gwałtownego rozprężenia się cieczy lub gazu w instalacji. Są one często stosowane w instalacjach grzewczych, klimatyzacyjnych i chłodniczych, a także w innych urządzeniach, w których występują duże zmiany ciśnienia lub temperatury. Działają na zasadzie otwierania się w razie wystąpienia gwałtownego rozprężenia się cieczy lub gazu w instalacji. W takim przypadku, zawór otwiera się i umożliwia odprowadzenie nadmiaru energii, co zapobiega jej przekazaniu do urządzenia i jego uszkodzeniu.

Dobór zaworu bezpieczeństwa

Dokonując doboru zaworu bezpieczeństwa, należy pamiętać o tym, aby wybrać produkt spełniający wymagania techniczne i posiadający odpowiednie certyfikaty jakości i bezpieczeństwa. Dobór odpowiedniego zaworu bezpieczeństwa jest ważny dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy instalacji i ochrony urządzeń przed uszkodzeniem w wyniku niekontrolowanego przepływu medium. Ponadto należy także wziąć pod uwagę warunki pracy instalacji, takie jak obciążenia mechaniczne, wibracje i inne czynniki mogące wpływać na jego działanie. Trzeba również zwrócić uwagę na sposób montażu zaworu oraz ewentualne dodatkowe wymagania dotyczące jego obsługi i konserwacji. W razie wątpliwości co do doboru zaworu bezpieczeństwa warto skonsultować się ze specjalistą bądź dostawcą lub producentem, którzy mogą doradzić w wyborze odpowiedniego produktu i udzielić szczegółowych informacji technicznych. Pamiętajmy, że odpowiednio dobrany zawór bezpieczeństwa jest ważnym elementem instalacji, który zapewnia bezpieczeństwo i trwałość urządzeń oraz całej instalacji. Przy samodzielnym wyborze zaworu bezpieczeństwa należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: 

• Rodzaj medium, które będzie przepływać przez zawór (np. ciecz lub gaz);
• Temperaturę i ciśnienie medium w instalacji
• Wymagany zakres działania zaworu (np. zakres ciśnień lub poziomów cieczy)
• Sposób otwierania zaworu (np. otwarcie przepływu medium, otwarcie obrotowe lub otwarcie dyszowe)
• Potrzebę dodatkowych mechanizmów (np. sprężyn lub mechanizmów ciśnieniowych)